انبارهای صنعتی و نیمه صنعتی و هر محیطی که کالاهایی به تعداد زیاد در آنها ذخیره سازی میشوند، باید برای فعالیت مجوز دریافت کنند. در مرحله دریافت مجوز فعالیت، لیستی از دستورالعمل ها برای انتخاب نوع قفسه بندی انبار و غیره در نظر گرفته شده و توسط بازرس بررسی میشود. دلیل اینکه تا این اندازه به استانداردها در انبار اهمیت داده میشود، تاثیر مستقیم آنها بر حفظ جان کارکنان انبار و همچنین جلوگیری از خسارت های مادی متعدد و فراهم شدن شرایط برای امدادرسانی می باشد.
علاوه براین، رعایت استانداردهای قفسه بندی انبار باعث میشود فاصله بین قفسه ها به درستی تعیین و حمل و جا به جایی و چیدمان کالاها راحت تر انجام شود. همچنین لازم به ذکر است، از فاسد شدن مواد غذایی و دارویی و هر یک از اقلامی که دارای تاریخ انقضا هستند، با رعایت استانداردها و اصول چیدمان انبار جلوگیری میشود.
استانداردهای قفسه بندی انبار در انتخاب جنس قفسه
تجهیز انبارهای بزرگ و کوچک دارای مراحل متعددی بوده و یکی از مهم ترین بخش ها، انتخاب سیستم قفسه بندی مناسب است. علاوه بر تفاوت هایی که در شکل ظاهری قفسه ها وجود دارد، جنس آنها نیز با هم فرق دارد. به همین دلیل یکی از مهم ترین استانداردهای قفسه بندی انبار، دقت به جنس آنها می باشد.
تفاوتی ندارد که قفسه بندی مشبک را انتخاب می کنید یا راک کفپوشدار، در هر صورت باید متریال به کار رفته در بدنه ضد زنگ باشد. عدم تخریب بدنه قفسه پس از تماس با مواد خورنده و اصطلاحا ضد زنگ بودن اصل مهمی می باشد که باید به آن توجه داشت. علاوه براین، استحکام سازه باید به اندازه ای باشد که از بتواند وزن زیاد کالاها را تحمل نماید. استفاده از آلیاژهای بی کیفیت فلزی برای قفسه ها خسارت های بسیار زیادی را به همراه خواهد داشت.
استانداردهای انتخاب قفسه انبار
بخش دیگری از استانداردهای قفسه بندی انبارها به انتخاب نوع قفسه ارتباط دارد. قفسه های مورد استفاده در انبارها دارای تنوع بسیار بالایی هستند. به عنوان مثال، قفسه بندی پالت راک، قفسه راک کفپوشدار سبک و سنگین و غیره از جمله نمونه های پرکاربرد هستند. علاوه براین، این قفسه ها را می توان در گروه های قفسه بندی ثابت و قفسه بندی متحرک انبار نیز قرار داد. یک استاندارد بسیار مهم، تناسب سازه با نوع و اندازه و ابعاد کالاها می باشد.
به عنوان مثال، برای انبارهایی که کالاهای رول از قبیل فرش و موکت و لوله نگهداری می کنند، قفسه بندی کانتیلور استاندارد بوده و سایر مدل ها برای آنها استاندارد نیست.
سازگاری نوع قفسه با شرایط محیط نیز از دیگر استانداردهای قفسه بندی انبار می باشد که نباید از آن غافل شد. قفسه هایی که در انبار استفاده میشوند باید با ارتفاع و متراژ داخلی انبار، شرایط آب و هوایی و حتی میزان و تعداد کالاهای موجود در آن نیز سازگار باشند.
استانداردهای چیدمان قفسه بندی انبار
از دیگر استانداردهای قفسه بندی انبار می توان به چیدمان آنها اشاره کرد. با توجه به اینکه وزن و ابعاد کالاها چقدر است، باید قفسه ها انتخاب شوند. اگر کالاها توسط اپراتور انسانی جا به جا میشود، برای جلوگیری از آسیب های جدی به این افراد باید قفسه های مناسب از قبیل راک کفپوشدار سنگین و سبک انتخاب شود.
یکی از اصول و استانداردهای بسیار مهم برای چیدمان کالاها در قفسه انبار، دقت به تاریخ انقضا آنها می باشد. سیستم ورود و خروج FIFO برای کالاهای دارای تاریخ انقضا مناسب هستند.
استانداردهای نصب قفسه بندی انبار
نحوه قرار گرفتن قفسه ها در کنار هم، میزان فاضله آنها از قفسه های جانبی و دیوار و سقف و کف زمین همگی از مواردی هستند که باید بر اساس استانداردها انجام شوند. از جمله استانداردهای نصب قفسه بندی انبار می توان به گزینه های زیر اشاره کرد:
- ارتفاع قفسه ها باید بر اساس میزان تحمل سازه و شکل و ساختار کلی آنها افزایش پیدا کند. اما در حالت استاندارد بهترین ارتفاع برای آنها کمتر از 10 متر می باشد. چون لیفتراک ها در حالت معمول تا 4.5 متر ارتفاع را می توانند پوشش دهند. بزای ارتفاع های بیشتر نیاز به لیفتراک های قوی و پیشرفته تر می باشد. لذا می توان گفت، بر اساس نوع ماشین آلات موجود در انبار باید ارتفاع استاندارد قفسه ها را تعیین کرد.
- فاصله استاندارد کالاهای آخرین طبقه در قفسه باید بر اساس اندازه و ابعاد کالاها انتخاب شود. در حالت استاندارد، کالاهایی که ارتفاع بیش از 4.5 متر دارند، در طبقه آخر قفسه با سقف حداقل 1.5 متر باید فاصله داشته باشند. برای کالاهایی با ارتفاع 4.5 تا 2.5 فاصله یک متر و کمتر از این اندازه حداقل 30 تا 40 سانتی متر از سقف باید فاصله داشته باشند.
- عرض راهروهای بین قفسه ها بر اساس متراژ انبار و عرض سوله انتخاب میشود. عرض استاندارد برای راهروها در انبار با دهانه 20 متر حداقل 1.5 متر باید در نظر گرفته شود. با افزایش عرض انبار، فاصله بین راهروها نیز تا 2 متر می تواند زیاد شود.
- فاصله استاندارد قفسه بندی انبار بر اساس نوع کالاها تعیین می گردد. در حالت استاندارد این فاصله از دیوار پشت 60 سانتی متر می باشد.
- ارتفاع، عمق هر ردیف و اندازه دهانه استاندارد قفسه ها بر اساس نوع سازه تعیین می گردد. بر همین اساس می توان گفت، ارتفاع استاندارد قفسه مشبک حداکثر 9 متر و دهانه آن 95 سانتی متر می باشد.
- در انبارهایی که کف آنها فاقد شیب می باشد، اولین طبقه آن حداقل 5 سانتی متر از زمین باید فاصله داشته باشد.
تراز و عمود بودن ستون‌ها و حفظ یکپارچگی هندسی
یکی از اصول اساسی در نصب قفسه بندی انبار، اطمینان از تراز بودن و عمود بودن ستون‌ها است. اگر ستون‌ها حتی کمی از حالت عمودی خارج شوند، ظرفیت تحمل بار آنها به شدت کاهش می‌یابد، زیرا نیروی وزن به جای توزیع مستقیم، باعث ایجاد گشتاورهای جانبی در سازه میشود. استانداردها تلرانس‌های بسیار کمی را برای این انحرافات مجاز می‌دانند و این امر نیازمند استفاده از ابزارهای دقیق ترازسنجی در حین نصب است. عدم رعایت این یکپارچگی هندسی، ساختار قفسه را در برابر بارهای دینامیکی و ضربات آسیب‌پذیر کرده و طول عمر مفید آن را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: 8 روش صحیح شماره گذاری قفسه های انبار
استانداردهای ایمنی قفسه بندی انبار
از مهم ترین استانداردهای قفسه بندی انبار می توان به دستورالعمل ها و اصول مرتبط با افزایش ایمنی محیط اشاره کرد. این استانداردها عبارتند از:
- بر روی سازه قفسه ها هیچ قطعه جانبی بدون رعایت استانداردها نباید جوشکاری شود.
- در فاصله کم با قفسه ها باید سیستم های اطفاء حریق و آبفشان های سقفی نصب شوند.
- به منظور تردد نیروهای امدارسانی، حداقل سه جهت از دیوارهای اطراف قفسه ها از بیرون در حالت آزاد قرار داشته باشند.
- تعداد کالاهای داخل انبار باید با ظرفیت قفسه ها تناسب داشته باشند. چیدمان کالا در کف انبار و خارج از قفسه بندی برخلاف استانداردهای انبار می باشد. چون در شرایط اضطراری مانع از تردد نیروهای امدادرسانی خواهند شد.
- تا حد امکان چیدمان قفسه ها به گونه ای باید انجام شود که راهروهای آنها بن بست و مسدود نباشند.
- تمام راهروهای طولی انبار و بین قفسه ها باید خط کشی باشند.
- سیستم های روشنایی بالای قفسه ها باید دارای پوشش و محافظ باشند تا در صورت اتصال، جرقه های آنها روی کالاها پرتاب نشود.
- هیچ نوع سیم و کابل بر روی بدنه قفسه ها نباید قرار گرفته باشد.
- فاصله لامپ ها تا هر ردیف کالا حداقل یک متر باید باشد
استانداردهای طراحی سازه‌ای: تضمین استحکام پایه
استانداردهای طراحی سازه‌ای، اولین و مهم‌ترین لایه حفاظتی در هر سیستم قفسه بندی انبار هستند. این استانداردها که عموماً توسط نهادهایی مانند انجمن تولیدکنندگان تجهیزات ذخیره‌سازی (RMI) در آمریکا یا معادل‌های اروپایی آنها تدوین میشوند، تعیین می‌کنند که یک قفسه چگونه باید طراحی شود تا بتواند بارهای ثابت و متغیر را تحمل کند. این بخش نه تنها شامل محاسبه ظرفیت بار استاتیک (وزن پالت‌های ثابت)، بلکه شامل محاسبه ظرفیت بار دینامیک (نیروهای ناشی از بارگذاری و تخلیه توسط لیفتراک) نیز میشود. همچنین، استانداردها به جزئیاتی چون مقاومت مصالح، ضخامت فولاد استفاده شده و نحوه طراحی اتصالات بین تیرها و ستون‌ها می‌پردازند تا در شرایط مختلف عملیاتی و محیطی، سازه از یکپارچگی لازم برخوردار باشد.
محدودیت‌های بارگذاری و اهمیت برچسب‌های ظرفیت
یکی از الزامات کلیدی در استانداردهای قفسه بندی انبار، وضوح و دقت در تعیین محدودیت‌های بارگذاری است. طبق استانداردها، هر سیستم قفسه‌بندی باید دارای برچسب‌های واضحی باشد که حداکثر ظرفیت بار مجاز برای هر دهانه و همچنین حداکثر بار مجاز برای کل واحد را نشان دهد. این برچسب‌ها باید در محلی کاملاً قابل رؤیت نصب شوند تا اپراتورها و سرپرستان انبار همواره از محدودیت‌ها آگاه باشند. نادیده گرفتن این ظرفیت‌ها یا عدم نصب این برچسب‌ها، نه تنها نقض استاندارد است، بلکه یک ریسک ایمنی بزرگ به شمار می‌رود، زیرا بارگذاری بیش از حد، می‌تواند به سرعت سازه را دچار تغییر شکل دائمی و در نهایت فروپاشی کند.
استانداردهای عملیاتی و ایمنی
استانداردهای قفسه بندی انبار تنها محدود به طراحی فیزیکی نیستند؛ بلکه شامل مجموعه‌ای از الزامات عملیاتی هستند که رفتار پرسنل و نحوه استفاده از سیستم را تعریف می‌کنند. این استانداردها بر لزوم آموزش کامل اپراتورهای لیفتراک در خصوص عملیات ایمن در نزدیکی قفسه‌ها و جلوگیری از برخورد با ستون‌ها تأکید دارند. همچنین، قوانین سختگیرانه‌ای در مورد نحوه انباشت کالا روی پالت‌ها و همچنین نحوه قرارگیری پالت‌ها بر روی قفسه‌ها وجود دارد تا از سقوط ناخواسته کالا از ارتفاع جلوگیری شود. این بخش از استاندارد، بر لزوم استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند ضربه‌گیرهای ستون و موانع انتهایی برای محافظت از سازه در برابر آسیب‌های ناشی از وسایل نقلیه داخلی انبار تأکید می‌ورزد.
ضرورت بازرسی‌های دوره‌ای و پروتکل‌های گزارش‌دهی آسیب
استانداردهای بین‌المللی نظیر EN 15635 به طور خاص بر اهمیت بازرسی‌های دوره‌ای منظم در سیستم‌های قفسه‌بندی تأکید دارند. این بازرسی‌ها باید به صورت روزانه، هفتگی و سالانه انجام شوند. بازرسی‌های روزانه و هفتگی توسط سرپرستان داخلی و بازرسی‌های سالانه توسط متخصصان خارجی و ذی‌صلاح انجام میشود. هدف از این بازرسی‌ها، شناسایی هرگونه آسیب ناشی از ضربه، خوردگی یا تغییر شکل در تیرها و ستون‌ها است. طبق استاندارد، آسیب‌های شناسایی‌شده باید بلافاصله با برچسب‌های هشدار مشخص شده و قفسه مربوطه تا زمان تعمیر تخلیه و از سرویس خارج شود. این پروتکل سختگیرانه در گزارش‌دهی و تعمیر، تضمین می‌کند که هیچ سازه آسیب‌دیده‌ای با پتانسیل سقوط در انبار باقی نمی‌ماند.
استانداردهای انطباق با محیط زیست و آتش‌نشانی
یک بخش مهم از استانداردهای قفسه بندی انبار، مربوط به انطباق با مقررات ایمنی در برابر آتش و ملاحظات محیطی است. استانداردها برای انبارهایی که در آنها مواد قابل اشتعال یا خطرناک نگهداری میشود، الزامات خاصی را برای نوع قفسه‌بندی، فاصله‌های عمودی و افقی بین کالاها و همچنین فضای کافی برای نصب سیستم‌های اطفاء حریق تعیین می‌کنند. به عنوان مثال، در برخی سیستم‌ها، فاصله معینی باید بین سقف انبار و بالاترین طبقه قفسه حفظ شود تا آبپاش‌های آتش‌نشانی بتوانند به طور موثر عمل کنند. نادیده گرفتن این استانداردها نه تنها می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین شود، بلکه در صورت وقوع حریق، می‌تواند باعث از بین رفتن کل موجودی و سازه شود.
سخن پایانی
بر اساس آنچه در طول متن اشاره شد و به عنوان یک نتیجه گیری کلی می توان گفت، مهم ترین اقدام انتخاب قفسه های استاندارد می باشد. جنس، اندازه و ابعاد سازه قفسه و همچنین نحوه چیدمان آنها همگی باید استاندارد باشند تا از بروز خسارت های جدی جلوگیری شود. لازم به ذکر است، تمام محصولات انبار تجهیز آسیا دارای استانداردهای لازم بوده و محیطی کاربردی، ایمن با بالاترین راندمان را در انبارهای صنعتی و نیمه صنعتی و فروشگاهی فراهم می کند.
